Mitesco: De 'weg van de thee' proeven

De 'weg van de thee' (sadō of chadō (茶道) is iets waar ik vaker over heb geschreven op dit weblog. Als je dan in Tokyo bent, wil je natuurlijk kijken of er ergens een 'lekker kopje thee' te scoren is. Ahum. Daar ging ik dus naar op zoek en volgens de zoekgoden van het internet zou er in de buurt van de Asakusa-heiligdommen zoiets moeten zijn. Met kimono en thee, een uurtje tot rust komen bij het ritueel. Niet goedkoop maar wel authentiek zei de website. Tsja, het is niet wat een echte thee-ceremonie zou moeten zijn natuurlijk, want dan moet ik ergens in een prachtig theehuis,de chashitsu (茶室), in een schitterende tuin door de Nijiri·guchi (躙り口) kruipen, zoals ik op 31 mei schreef.

Ik vond wel dat er prijzige hotels zijn die zoiets aanbieden voor hun gasten, en een museum in Akasaka een paar keer per maand, en als ik even de kogeltrein naar Kyoto zou nemen, lukte het daar ook wel, maar ik ben maar een paar dagen in Japan dus dan neem ik met minder ambiance ook wel genoegen.

Panda cafe... verwacht je hier de weg van de thee?

Vlakbij de schrijn van Asakusa vind ik een een onooglijk straatje (foto boven) het Panda café waar ik me inderdaad kon opgeven voor een thee- en kimono 'experience' in bovenzaal Nadeshiko. Eerlijk gezegd, dit moet je echt weten anders vind je het niet en zou je het niet zoeken in dit kleine gebouwtje.

Om 13.30 Japanse tijd, toen men zich in Nederland nog eens omdraaide in bed, meldde ik me op deze warme Japanse dag (25 graden en zonnig) voor een privé-audiëntie in de thee-etage. Een smal trappetje voerde de weg van de thee omhoog naar een portaaltje met grind, stenen en een tuinhek. In een voorkamer werd ik aangekleed voor de thee. Want theedrinken doen ze in Japan niet met schoenen aan in je gewone kloffie, maar met Japanse witte sokken op tatami. Al mijn eigen bovenkleren werden gevouwen als aikidoka een hakama vouwen en zorgvuldig weggelegd. Toen werd ik aangekleed met verschillende lagen Japanse kleding door de gastvrouw des huizes. Overigens was ook dit voorkamertje alleszins authentiek qua uitstraling met tatami op de vloer en de bekende wandbekleding met schuivende deuren en panelen.

zo werd ik aangekleed voor de chado

En daar sta je dan klaar voor een kommetje thee?

De dame die de thee zou ritueel zou gaan bereiden kwam ook binnen, uiteraard geheel traditioneel gekleed.

Mij werd uitgelegd dat ik me nu moest overgeven aan het ritueel en op mijn knieën verder moest gaan, door het kleine luikje achter me. De nijiri guchi inderdaad. De gastvrouw in kimono ging me voor. In seiza voor het Luik. Half open, de waaier die ik onder mijn obi had op de grond voor me leggen, en me alsof ik katame no Kata deed me naar voren trekken, steeds een stukje verder schuivend en de waaier naar voren leggen. WoW dit was echt de chado no kata zeg! Zelf het deurtje nauwkeurig ritueel open en dicht doen. Waar een judoka of jujutsuka zijn tanto exact op die plaats onder de obi steekt, daar moest ik mijn waaier steken, en waar die hem voor zich op de mat leggen en hoe, zo ging dat hier ook.

Achter het luikje was een heuse ruimte voor een intieme thee-ceremonie gemaakt. Stijlvol, met kakemono en ikebana. Mooi aangekleed en met een opstelling op de grond met een brander, water en theepoeder. Thee zetten is nog steeds water koken en thee erbij hè...

Zo lang mogelijk in seiza (niet de hele tijd, dat ben ik niet gewend ondanks alles... 😳) mocht ik het Kata aanschouwen en meebeleven. De dame in kimono zwijgend het ritueel voltrekkend, en de andere gastvrouw die me had helpen aankleden, als Kata-sensei, met veel buigingen en gebaren mij duidelijk makend wat ik moest doen en zeggen in het Japans bij het ontvangen van de thee.

Ik noem het niet voor niets kata, want elke handeling is voorgeschreven en dat geeft rust en betekenis. Elke beweging, hoe de houten scheplepel water giet, hoe het groene theepoeder op een soort spatel wordt geschept, hoe alle attributen worden vastgepakt, gedraaid, schoongemaakt, neergelegd. Alles in de juiste volgorde en in volkomen vrede en eenvoud.

Bij de thee werd een zelfgemaakte zoetigheid gepresenteerd, ook dat weer volgens de Japanse wetten van schoonheid: in felle kleuren geel en rood, met beide handen overgedragen op een smetteloos omgeslagen vel rijstpapier, wat ik bij het aankleden al met een houten eetstokje onder de bovenste helft van de kimono had gestoken. En dat zoetigheidje dan níet zomaar in de mond steken, maar buigend ontvangen, een klein stukje proeven, weer buigen naar de gastvrouw en pas dan in vijf stukjes nuttigen met het stokje. En dan het papier voor je neerleggen op de tatami.

En dan werd er uiteindelijk ook nog thee gedronken. Een dikke thee met een speciale soort bamboe 'garde' geklopt in een kom, uitgeschonken in een kom voor mij, die ik dan met beide handen kon vastpakken, heel exact moest draaien en dan uitdrinken, het gedeelte waar ik zelf had gedronken met de vingers schoonwrijvend en mijn vingers deppen op het stukje rijstpapier voor me. Met buigingen omgeven uiteraard en terugzetten op de tatami.

Het was de moeite en de prijs waard moet ik zeggen. Ik heb nu zelf gevoeld wat Japanners bedoelen met de 'do' op een andere manier dan in judo. Ook dit is Japan. Alles in strakke rituelen, als een Kata uitgevoerd, maar met een betekenis. En het geeft rust om het op die manier te doen. Ook al voelde ik de spanning van het zitten en het vreemde gewaad, en de warmte van het bovenkamertje met de brander. Het voelde alsof ik als nieuweling in een Dojo kwam, zoals de nieuwelingen in onze clubs zullen voelen met voor het eerst bewegen in een judogi. Maar het was mooi. Het drukt iets uit van natuur en schoonheid. Het hoort bij Japan, het verbreedt je denken over Kata en rituelen op de mat, en de toepassingen van de weg in het dagelijkse leven. Voor Japanners is judo niet een sport, maar deel van een heel leven vol 'wegen'. Voor wij westerlingen dat begrepen hebben... Zoiets gaat er door je heen bij en na het drinken van een 'kommetje thee'.