Randori 乱取

Bij randori denken we aan één van de twee belangrijkste onderdelen van het judo zoals de Stichter dat heeft bedacht.
Kata, de geformaliseerde oefening is één, terwijl randori, de ‘vrije oefening’ het tweede is.

Daarom gebruiken we twee manieren van onderricht: kata (vorm) en randori (vrije oefening). Toen ik de Kodokan oprichtte, ontwikkelde ik een methode die de nadruk legde op randori en waarbij kata op een hele vanzelfsprekende manier aan de orde kwam tijdens de randori-oefening. (Jigoro Kano: Mind over Muscle, pagina 24)

Leuk bedacht, professor. Wat is randori eigenlijk?

Ik vraag me werkelijk af waarom dit woord in het judo gehandhaafd is. Ik ken de originele context van het jujitsu in de tijd van Kano natuurlijk onvoldoende, maar zoals de betekenis van de kanji is, kan ik me niet voorstellen dat het heeft bijgedragen aan een positief en opvoedkundig imago van het judo.


Randori 乱取 in het Japans… o wee!

乱取りof 乱取 bestaat uit twee kanji.

乱 = ran; 取 = dori…

Ran (乱) heeft niet één normale en positieve verbinding in het Japans. Wij denken aan een positieve betekenis als wij het woord vertalen met ‘vrije oefening’, maar die vertaling deugt niet. Ran is altijd ‘chaos’, in de meest negatieve betekenis van wanorde, rotzooi, opstand, verwarring. En ook vooral in de moreel slechte betekenis. Een paar Japanse woorden met ‘ran’ en in en je bent genezen van je positieve gevoel.

乱世 ransei: chaotische tijden
乱交 rankō: groepssex, orgie
乱伐 ranbatsu: roofbouw (op iets)
乱倫 ranrin: immoreel gedrag
乱入 rannyū: inbreken, binnenstormen
乱国 rangoku: opstand, burgeroorlog Aufstand, anarchie, een land zonder wetten
乱心 ranshin: waanzin (‘shin’ kennen we uit de deugden-blogs: het ‘hart’…)
乱戦 ransen: handgemeen
En 乱取 Randori ?

取 = dori. Dat wil zeggen, in de verbinding met de voorgaande ‘medeklinker’ – voorzover we dat bij kanji zo mogen noemen. Eigenlijk is het woord toru (取る) en dat betekent: pakken, nemen, vangen, opnemen, een woord wat ook als ‘shu’ wordt uitgesproken. Wij kennen het in het judo veel beter van het woord ‘tori’ (取り) en dan betekent het heel gewoon: degene die neemt, die de energie van uke aanneemt en oppakt. Toch is uke overigens niet degene die geeft, want 受ける (ukeru) betekent: ontvangen, aannemen. Grappig detail dus dat tori en uke allebei op hun eigen manier ‘nemen’. (Iets voor een ander blog?)

Randori is dus eigenlijk letterlijk: tori die op een chaotische en ongeordende manier pakt en neemt. 乱取 Randori betekent letterlijk: chaotisch pakken, d.w.z. ‘plunderen’… Hmmm…

Tori is eigenlijk een rover

Ik snap nu best waarom Kano zoveel heeft moeten zuchten dat de judoka in zijn tijd tijdens de randori-oefening al vaak als competitieve beesten tekeer gingen. Waarom ze per se wilden winnen. Dat zat al in het woord opgesloten. Hij heeft er zelf om gevraagd. Stel je voor dat wij het woord ‘randori’ nu zouden schrappen en het zouden vertalen met ‘roven’ en zouden zeggen: “staande roofpartij” in plaats van “randori tachiwaza”. Nou, de judoka zouden denken: ‘dát wordt gezellig, aanvalluuhhh’… en wég opvoedkundige waarden van respect en dergelijke…

Het is soms maar goed dat we niet alles van het Japans snappen. Maar mij wordt wél duidelijk dat we ook niet zo veel van de geschiedenis van het judo en de problemen snappen als we de taal niet kennen. Overigens geldt dit voor bijna alle historisch onderzoek. Wij denken heel veel te snappen, maar de taal waarin dingen oorspronkelijk geschreven zijn, moeten we dan wel heel goed kennen. Ik ken bijna geen Japans. Eerlijk niet. Ik doe maar alsof. En zelfs dan blijkt al dat het allemaal veel genuanceerder ligt. Laat staan als je het écht allemaal weet… o wat weten we eigenlijk weinig!

Laten we tori maar liever van zijn oorspronkelijke taak ontheffen. Laten we van tori maar een vriendelijke judoka maken, die heel liefdevol de energie van uke overpakt, en in zijn randori laat zien dat hij beheerst en rustig is, in plaats van de oorspronkelijke wildebras die hij zou moeten zijn. Hij hoeft uke niet te plunderen, maar hij legt hem zachtjes en gecontroleerd op zijn rug.

Juist ja. ‘Ran’ is exáct het tegenovergestelde van wat in judo zo wezenlijk is: controle… o wee.