Seiryoku zenyo en Fingerspitzengefühl

Welja, Japans en Duits in één titel. Toch kan ik geen betere term geven voor het exact aanvoelen van subtiliteiten als het Duitse woord “Fingerspitzengefühl.”

Instrumenten

Laten we het eens hebben over handen en vingers. In het judo de meest kostbare instrumenten van de judoka, misschien wel op de tweede plaats na ‘hara’ – zeg maar the gut feeling, de balans van het onderbuikgevoel. De vingers bepalen in het judo bijna alles. Met de vingers hebben we de juiste grip op judogi en lichaam van de partner, en door de vingers heen voelen we met onze soepele en ontspannen armen elke beweging van het lichaam. Tijdens kumikata hebben alleen de handen fysiek contact, zij nemen méér waar dan de ogen. Hoe de handen voelen, bepalen de vingers.

De juiste dosering

Nu komt het er op aan. Seiryoku zenyo – minimale energie, maximaal effect – betekent dat je vingeroefeningen moet doen om maximaal te voelen terwijl de vingers minimaal kracht zetten. Mitesco doet dat met hele alledaagse dingen. Judo gaat namelijk over het alledaagse leven, dus ook over je vingers.
Als ik bijvoorbeeld auto rijd, kan ik gestresst als een kip in een legbatterij het stuur vasthouden. Beginnersfout van rijles 1. Als je wilt sturen, moet je het stuur door je vingers laten glijden alsof het er niet is, en ofschoon een rij-instructeur altijd zal zeggen: “beide handen tien voor twee aan het stuur houden”, kennen we allemaal voorbeelden van mensen die rijden met hun pink. Toch is de wijze les van de rij-instructeur net zo waar als basis kumikata. Bij een aanval wisselen de handen van positie op de gi, zoals de handen soepel langs het stuur glijden en overpakken, automatisch, ontspannen, maarrrr… ze houden controle. Liefst met beide handen. Voelen en pakken alsof je niet pakt. Heel subtiel, zeker, maar met de vingers als van elastiek. Alsof je jongleert met een ei.
Zo kun je alles vastpakken wat je nodig hebt. Niets met meer kracht grijpen dan nodig. Een pen schrijft mooi als hij licht in de hand ligt. Piano spelen is pas mooi als de vingers over de toetsen dansen als een ballerina – speel maar eens Chopin zonder totaal relaxte vingers! Geen gehoor. Zelfs de grip op een mobieltje bij het sms-en is een kwestie van soepel vasthouden en met je vingers subtiel drukken. Niet te hard, niet te zacht, niet te snel, niet te langzaam.
Als je er bij stilstaat, kun je inzien wat je allemaal doet met je vingers, en hoe eigenlijk bijna alles wat je ermee doet, goed gaat als je de kracht doseert. Altijd de juiste energie gebruiken. Nooit te veel, want dan word je doodmoe. Een automobilist die het stuur niet ontspannen vasthoudt, is overspannen na een paar kilometer en zit beslist snel tegen een medeweggebruiker aan. Een pianist die niet licht speelt, krijgt pijn in zijn schouders of kramp. Een schrijver die zijn pen verkeerd vasthoudt, schrijft na drie minuten onleesbaar of heeft zere vingers. Zo kun je doorgaan.

Krachtig

Heb je bij alles dan geen kracht nodig? Natuurlijk wel. Als Mitesco een hamer vasthoudt, heeft hij die ook stevig vast op de juiste plaats – onderaan de steel zodat het gewicht van de hamer het zware werk doet. Zonder kracht komt de spijker er niet in, maar met te veel kracht sla je hem krom. Herken je het judoprincipe? Maar ook dan: niet als een dolle stier staan rammen op een spijker, maar vanuit de pols, sterk en precies. Timmeren is net zo’n kunst als pianospelen. Nooit te veel, nooit te weinig kracht.

Kumikata en randori

Waarom waarom, denk ik wel eens, snappen judoka niet dat het bij judo ook zo werkt? Kumikata is de basis van alles. Goed aanvoelen, ontspannen, en Fingerspitzengefühl zijn de belangrijkste bouwstenen voor juiste techniek. Armen, polsen, handen, vingers, samen zijn ze een ontspannen geheel, sterk en subtiel. Randori zou om die reden een feest moeten zijn. Als mensen uitgeput raken door randori kan dat komen omdat het een stevig gevecht is, maar meestal is het een combinatie van overspanning van spieren en een slechte ademhaling. Goede pakking is een gevoel. Vingers die sterk zijn en langs de gi glijden alsof ze er helemaal niet zijn. Jij hebt controle en je partner weet niet dat je er bent. Altijd zuinig op de kostbare lichaamsenergie. Dat noem ik: ‘een judoprincipe in de vingers hebben…’

Welke wolf gaat winnen?

Gevonden op Facebook:

Op een avond vertelde een Japanse sensei zijn student over de strijd die in ieder mens wordt uitgevochten. Hij zei: "Er is een gevecht tussen twee wolven gaande in ons allemaal.

De ene is kwaad. Het is woede, afgunst, jaloezie, zorgen, spijt, hebzucht, arrogantie, zelfmedelijden, schaamte, wrok, minderwaardheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego

De andere is goed. Het is vreugde, vrede, liefde, hoop, zuiverheid, nederigheid, vriendelijkheid, welwillendheid, empathie, generositeit, waarheid, medelijden en vertrouwen."

De student dacht daar even over na en vroeg zijn: "Welke wolf wint?"

De oude sensei zei eenvoudig: "die je te eten geeft."

Dit is dus judo als morele opvoeding. Zoals op mijn website mitesco.nl in elk hoekje te lezen is, moet judo voeding geven aan het goede in jezelf en dan wordt het een deugd, een houding die heel je leven mee bepaalt. Het zijn universele waarden, die je terugvindt in Oosterse en Christelijke tradities. Steeds gebaseerd op de keuzes die wij als mensen maken - wie geven we te eten? Judo wat louter bestaat uit vechten en winnen, zal dit niet aanleren. Het complete judo leert deze levenslessen wel. Gelukkig wie sensei of mede-judoka heeft die hem op dat pad de weg wijzen. Het spannendste stukje shiai zit in je hart.

Mitesco heeft de goede wolf in zijn hart gesloten: wa-sei, zachtmoedig worden. Levenslang huiswerk trouwens. Vechten tegen de boze wolf die al heel wat geitjes heeft opgegeten. Vechten door hem langzaam te laten verhongeren in jezelf, terwijl die andere zijn koekjes krijgt.

Nage no kata (8) Het beste handboek

Of het nou komt omdat ik een traditionele judoka ben, of gewoon een freak, weet ik niet. Maar op de een of andere manier ben ik in judo meer bezig met de fundamenten en hoe het in elkaar zit met alle principes, dan dat ik medailles en bekers wil zien. Bovendien ben ik ouder en stijver, en dan is volgens degenen die het weten kunnen, kata veel interessanter dan keiharde shiai-gevechten. Al behoren kata, randori en shiai natuurlijk alledrie essentieel tot het ene judo dat Jigoro Kano heeft gesticht.

Integrale opvoeding

Nu is in Japan oorspronkelijk kata veel meer een integraal onderdeel van het lesprogramma geweest. Oorspronkelijk, omdat judo veel meer een opvoedingsprogramma was, en niet zozeer een vechtsport. Bij opvoeding hoort (nog steeds) structuur en logica, en repetities. Terwijl sport óf recreatief is, óf wedstrijdgericht. Maar bij sport is behalve de spelregels, niet alles zo vast, terwijl bij opvoeding en educatie natuurlijk systematiek en programma van wezenlijk belang is.

We zien dan ook, dat in het Westen (en de laatste jaren ook in Japan) bij het judo het educatieve bijna geheel verdrongen is door de sport. Daar kunnen we over zuchten en steunen, maar het is niet anders. Judoka willen vermaakt worden, en niet beleerd. Dat is in de hele maatschappij zo, dus waarom zou het op de mat anders zijn? Spelenderwijs leren. Ofschoon men tegenwoordig sterk terugkomt van deze uiteraard softe marshmallow-benadering. Het leven bestaat niet alleen uit zoete spekkies, maar ook bitter knokken… wat je ergens moet leren.

Meer dan randori

Daarom ben ik er enorm van overtuigd dat ook de Nederlandse judoka weer kata zouden moeten leren. Niet dat marshmallow-judo met alleen veel lekker randoriën, maar ook de misschien wat stijve vormen van het kata. Ik snap niet hoe men in sommige dojo technieken alleen wil aanleren in de vorm van wat uchi-komi plus techniek-instructie en verder alleen randori en randori. Bonds- en talententrainingen zijn louter randori, met dan weliswaar veel verschillende partners en zogenaamd kwalitatief-hoogstaande trainers. Maar wat onderwijzen die trainers nu eigenlijk over judo? Wat hajime en mate zijn?

Goede kata-studie?

Kata is niet alleen vorm, want dan wordt het choreografie en theater. Kata is het diepe verstaan van de principes en de theorie. Daarvoor moet gestudeerd worden. Niet alleen op de mat, waar sommige judoka de rijtjes van Nage no Kata lopen tot ze ze kunnen dromen, maar nog steeds niet begrijpen waarom iets goed of niet goed is. Omdat uke en tori bijvoorbeeld na 10 jaar en een bruine band nog niet snappen wat judo in feite is behalve vechten en sporten. Omdat ze als houten klazen over de mat lopen, zonder gevoel.

Kata leren is doen, natuurlijk, maar al die leraren die beweren dat het alléén doen en voelen is, zitten er toch naast. Nu is het probleem dat we in ons land niet één fundamenteel handboek voor Nage no Kata hebben (om het daar maar even op te houden, de meeste judoka leren nooit een ander kata) in onze eigen taal. Nee, zo blijft kata elitair, als je al heel goed Engels moet kennen om het kata te kunnen bestuderen. En de Japanse termen… Wie niet boven het niveau van de eerste en tweede schouderworp is uitgegroeid, leert nooit kata.

Mitesco wil alle lezers en kata-vrienden één handboek aanbevelen, onmisbaar in elke bibliotheek voor gevorderde judoka: “Judo Formal Techniques - A Complete Guide to Kodokan Randori No Kata” door Tadao Otaki en Donn Draeger. Het is in het buitenland te koop, en in Nederland ook via Bol (al kunnen ze daar de auteurs niet goed spellen!) en via internet is het nog goedkoper te vinden. Met een creditcard kom je een heel eind. Het is de moeite waard!

Laten we hopen dat deze waardevolle kennis ook in ons land weer verspreid kan worden. Het judo is een prachtige weg om een beter mens te worden. Dan moeten we worden her-opgevoed. Dat kan niet met marshmallow-judo, maar wel via een stevige instructie die naar de kern gaat. Kata is daarbij een onmisbaar onderdeel van het programma. Met Otaki en Draeger als handboek. Aanbevolen!

Hier te koop:


http://www.bol.com/nl/p/engelse-boeken/judo-formal-techniques/1001004000679106/index.html#product_overview

http://cgi.ebay.com/NEW-Judo-Formal-Techniques-Otaki-Tadao-Draeger-Don-/400184804122

http://www.amazon.com/Judo-Formal-Techniques-Complete-Kodokan/dp/080481676X/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1294070894&sr=1-1